Preventieve maatschappelijke ondersteuning
Preventieve maatschappelijke ondersteuning, of anders gezegd de sociale basis, krijgt een steeds belangrijkere en grotere rol binnen onze samenleving. In 2019 hebben we daarom stevige ambities opgesteld voor de komende jaren. We hebben scherp gemaakt welke vraagstellingen en dilemma's er spelen binnen de sociale basis met oog op de maatschappelijke ontwikkelingen en trends, als vergrijzing, eenzaamheid en individualisering. We constateerden dat de huidige uitvoering van het gemeentelijk beleid op dit thema een verbeterslag verdient, om een adequaat antwoord te bieden op deze ontwikkelingen. We starten hiertoe in 2019 met de ontwikkeling van een actieprogramma Versterken Sociale Basis en Preventie. In dit actieprogramma dat medio 2020 wordt vastgesteld, bepalen we, op basis van een participatief traject, hoe wij op eenduidige, samenhangende en structurele wijze stimuleren wat bijdraagt aan een sterke sociale basis en preventie.
Daarnaast hebben we binnen het ombuigingenpakket sociaal domein een gedegen verkenning gemaakt naar de ontwikkeling van Laagdrempelige ontmoetingsplekken en zijn de voorbereidingen getroffen voor de start van twee pilots. We zetten actief in op samenwerking tussen initiatieven in de Edese dorpen en wijken en faciliteren onderlinge verbinding. We stelden tot slot een nieuwe visie vast op de onafhankelijke inwonersondersteuning en besteedden op basis van deze visie deze voorziening voor het eerst aan. Dit heeft geleid tot de gunning aan een nieuwe partij per 1 januari 2020.
Dit alles om welzijn van inwoners te verhogen en de gelijkwaardige samenwerking met formele en informele zorg verder vorm te geven.
Mantelzorg
Ook in 2019 ondersteunden we mantelzorgers door uitvoering te geven aan de nota Mantelzorgbeleid 2016-2020. Respijtzorg was hierbij een belangrijk thema. Wij zijn halverwege 2019 gestart met de pilot Logeerzorg, aangezien het gebruik van (planbare) logeerzorg hierin een aandachtspunt is voor mantelzorgers. Ook subsidieerden we ondersteuning van mantelzorgers door het sociaal werk en verschillende trefpunten en hebben we het thema werk & mantelzorg dit het najaar opgepakt; de eerste acties op dit thema pakken we begin 2020 op. In 2019 hebben we tot slot een start gemaakt met de ombuigingsmaatregel 14: hervorming van waardering/ondersteuning mantelzorger.
Aandachtspunt binnen de mantelzorgondersteuning is het feit dat ondanks de verwachte stijging van het aantal mantelzorgers, het gebruik van de mantelzorgondersteuning en de inzet van de mantelzorgwaardering achterblijven. Een feit dat we in 2020 nader analyseren.
Sociale teams
Met ingang van 2019 is de scope van de sociaal teams versmald naar intake en regie bij meervoudige, complexe problematiek. Deze versmalling van de taak en rol van de teams zorgde ervoor dat de teams in staat zijn gesteld om hun regietaak goed uit te voeren in die situaties waar dit nodig is. We hebben de omringende zorgstructuur van de teams zodanig ingericht dat alle zorgvragen die vanaf 2019 buiten de teams vallen, adequaat zijn opgepakt door onder andere algemeen maatschappelijk werk en het toegangsteam jeugd. We hebben in 2019 de keuze gemaakt om de medewerkers van de sociaal teams in dienst te nemen en deze overgang (per 1 februari 2020) voorbereid.
Met het oog op deze nieuwe, smallere scope van de sociale teams, startten we in 2019 met het subsidiëren van Algemeen Maatschappelijk Werk als vrij toegankelijke voorziening. Deze voorziening organiseren we in samenhang met de andere voorzieningen in de sociale basis.
Preventieve jeugdhulp
In 2019 is het nieuwe beleidsplan Jeugd en Onderwijs vastgesteld. Hieraan voorafgaand zijn participatieve sessies met partners georganiseerd, ook voor het thema preventieve jeugdhulp. Gezamenlijk zijn doelen bepaald. Naar aanleiding van het nieuwe beleidsplan worden er per thema uitvoeringsplannen geschreven. In de zomer van 2019 zijn we gestart met de verdere uitwerking van het onderdeel preventie. We organiseerden werksessies met zowel managers als uitvoerende professionals om meetbare resultaten te formuleren. Ook maakten we een start met het opstellen van indicatoren. Dit vervolgen we in 2020.
Preventieve jeugdhulp wordt geboden daar waar de mensen zijn. Dat betekent dat het CJG en andere organisaties die preventieve jeugdhulp bieden aanwezig zijn op scholen, kinderdagverblijven en in de wijk. Hulp en ondersteuning is laagdrempelig en sluit aan op de vragen die er zijn. We maken onderscheid in universele preventie (voor alle kinderen en ouders: informatie en voorlichting om zorgen/vragen/problemen te voorkomen), selectieve preventie (voor groepen met een verhoogd risico) en geïndiceerde preventie (voor individuen met een verhoogd risico of beginnend probleem). Het aanbod kan per wijk verschillen omdat de behoefte en sociale infrastructuur per wijk verschillen. Aansluiting en samenwerking met specialistische hulpverlening is een belangrijk aandachtspunt. Hulp en ondersteuning voor gezinnen moet zo kort, zo dichtbij en zo normaal mogelijk zijn.
Inclusieve Edese samenleving
Inclusie raakt alle beleidsterreinen: fysieke toegankelijkheid, maar ook volwaardigheid in arbeid, zorg en onderwijs en worden daarom ook breed opgepakt. Het vormgeven van een inclusieve Edese samenleving vraagt zowel om een mentaliteitsverandering als praktische aanpassingen, vanuit een constante kritische blik op ons eigen beleid en de uitvoeringspraktijk; wat doen we goed en wat kunnen we verbeteren? Dat doen we in afstemming met inwoners, belangenbehartigers en maatschappelijke organisaties. Het is belangrijk dat iedereen mee kan doen, ongeacht leeftijd, culturele achtergrond, seksuele geaardheid, gender, talent of beperking. Op deze manier wordt het meest recht gedaan aan de definitie van inclusie. Activiteiten gericht op inclusie vormen daarom een integraal onderdeel van het beleid op diverse terreinen, zoals Wmo, sport, onderwijs, ruimtelijke ontwikkeling, dienstverlening en vastgoed.
In 2019 is het Manifest “iedereen doet mee” ondertekend door de gemeente en de Edese ‘Koplopers Inclusie’. Samen met de koplopers is een uitgebreid programma georganiseerd in de Week van de Toegankelijkheid, met onder andere een succesvolle tentoonstelling van kunst, gemaakt door mensen met een beperking. De Koplopers Inclusie hebben geadviseerd over uiteenlopende onderwerpen, onder andere over de nieuwe inrichting van de Grotestraat en het Kuiperplein. Ook is in samenwerking met de gemeentelijke afdeling RO een workshop Inclusief Ontwerpen georganiseerd. Er is veel aandacht besteed aan een inclusieve dienstverlening. Zo zijn voorzieningen voor slechthorenden aangebracht bij de balies van Publiekszaken, zijn er trainingen gegeven aan de medewerkers van Burgerzaken en Toezicht over het omgaan met niet-zichtbare beperkingen en is krijgt de toegankelijkheid van onze website voor mensen met een visuele beperking voortdurende aandacht. Er is een Plan van Aanpak vastgesteld voor ‘impact-ondernemers’(v/h sociaal ondernemen). Voor deze groep is ook een Sociale Huiskamer georganiseerd. Een het ‘kernteam’ met afgevaardigden van Economie, Inkoop, Participatie, Duurzaamheid, Welzijn en Communicatie werkt aan het bevorderen en ondersteunen van impact ondernemen. Daarbij wordt Werkkracht betrokken.
Er zijn twee ‘Inclusie-café’s georganiseerd, die zich in een toenemende belangstelling mogen verheugen. Jongerenorganisatie Fierce, die activiteiten organiseert voor LHBTI-jongeren, heeft steun gekregen bij het organiseren van een eerste activiteit. Ook Onderling Sterk, een organisatie die zich sterk maakt voor het ‘meedoen’ van mensen met een verstandelijke beperking, is ondersteund. Met het aanstellen van een adviseur Inclusie bij de afdeling P&O krijgt ook inclusie het gemeentelijke HRM-beleid een extra impuls.
Maatschappelijke begeleiding statushouders
Het kabinet heeft in 2018 bekend gemaakt inburgering anders te willen vormgeven. Op 1 juli 2019 heeft het Kabinet de kaders en de concept wettekst van de nieuwe Wet Inburgering naar gemeenten verspreid. De gemeenten werden gedurende het zomerreces in de gelegenheid gesteld hierop te reageren. De VNG heeft reacties verzameld en verwerkt in een reactie aan de minister.
Over een aantal belangrijke zaken rondom de wetgeving en (financiering van de) uitvoering bestaat nog onzekerheid. Zo laat lagere wet- en regelgeving (het Besluit inburgering en de Regeling inburgering) nog op zich wachten; de uitwerking hiervan wordt in het voorjaar van 2020 verwacht. Ook heeft het kabinet de Wet inburgering nog niet bij de Tweede Kamer ingediend. De parlementaire behandeling wordt eveneens voor het zomerreces van 2020 verwacht. Tot slot worden de financiële middelen voor de lokale uitvoering van de Wet inburgering uiterlijk in de voorjaarsnota 2020 bekendgemaakt. Verwacht wordt dat de behandeling van het wetsvoorstel (rond het zomerreces van 2020), zal leiden tot indienen van moties en amendementen en bijstelling van de huidige conceptteksten.
Vooruitlopend op de borging in wettelijke en financiële kaders, werken we toe naar de vermoedelijke situatie per 2021. Daarvoor werken we samen en stemden we af met de regiogemeenten FoodValley, bijvoorbeeld op gebied van wonen en rond inkoop van taal en inburgering. Samen met ketenpartners en interne afdelingen werkten we aan de brede intake, de totstandkoming van het Plan Inburgering en Participatie (PIP) en duale trajecten.
In 2019 werd het Actieplan statushouders afgerond. Dit plan werd vanwege de hoge toestroom van vluchtelingen tussen 2013 en 2018 ontwikkeld en uitgevoerd voor Edese statushouders. Hiervoor zijn voor de periode 2017-2019, middelen door de raad beschikbaar gesteld.
De Alleenstaande Minderjarige Vreemdelingen die zich vanaf 2016 in Ede vestigden, zijn een relatief nieuwe doelgroep. Hiervoor verstevigen wij de ketensamenwerking met begeleidingsorganisaties Timon en Lindenhout en borgen hun inzet in de wijken. In de praktijk blijkt dat met name deze groep jonge/minderjarige statushouders begeleiding nodig hebben bij het “landen” in de Edese samenleving en bij het uitvoeren van alledaagse activiteiten. In november 2019 hebben we daarom de pilot woongroep begeleiding daarom verlengd tot september 2020. In de tussenliggende periode werken we samen met ketenpartners aan een nieuwe vorm van begeleiding. Vanuit het huisvestingsoverleg tussen gemeente en ketenpartners worden casussen gemonitord.
De maatschappelijke begeleiding van statushouders wordt in samenhang en integraal benaderd. In 2019 hebben we in een aantal sessies met ketenpartners en vertegenwoordigers van statushouders, de behoeften van statushouders in kaart gebracht en vertaald naar een Leefgebiedenmatrix met zes leefgebieden (wonen, financiën, kennis & kunde, gezondheid, sociale basis en Inclusie & samenleven). Op 12 juni is dit gepresenteerd aan stakeholders die aan de totstandkoming hebben bijgedragen en andere geïnteresseerden waaronder een aantal raadsleden. In april en december is de gemeenteraad in een informatieve bijeenkomst bijgepraat over de ontwikkelingen en de stand van zaken rond de nieuwe wet.